GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ARŞİV ARAŞTIRMASI

GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ARŞİV ARAŞTIRMASI

GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ARŞİV ARAŞTIRMASI İŞLEMLERİ
 
Anayasa'nın 70. maddesinin ikinci fıkrasında, “hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayrım yapılamayacağı” kurala bağlanmıştır. 
 
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 48. maddesinde, devlet memurluğuna alınacaklarda aranacak genel ve özel şartlar belirlenmiş ve aynı maddenin (b) fıkrasında "kurumların özel kanun veya diğer mevzuatında aranan şartları taşımak gerektiği" koşuluna da yer verilmiştir.
 
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması İşlemleri Hangi Mevzuata Göre Yürütülmektedir?
 
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması işlemleri 26/10/1994 tarihli ve 4045 sayılı Kanunun 1 inci maddesine dayanılarak çıkarılan  Güvenlik Soruşturması ve  Arşiv Araştırması Yönetmeliği hükümlerine göre yürütülmektedir.   
 
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması nedir?
 
Güvenlik Soruşturması ve  Arşiv Araştırması Yönetmeliği^nde arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır.
 
 Arşiv araştırması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanmasıdır.
 
 Güvenlik soruşturması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteniğinin mevcutkayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesidir.
 
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kimler Hakkında Yapılmaktadır?
 

- Gizlilik dereceli yerlerde çalışan kamu personeli ile meslek grupları ve üst kademe yöneticileri,

- Türk Silahlı Kuvvetlerinde, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli 

- Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel,

- İlk defa veya yeniden kamu hizmeti ve görevlerine atanacaklar,

- Bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının yurt dışı teşkilatlarında sürekli görevlendirilecek bütün personel hakkında yapılmaktadır.

 
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Hangi Makamlar Tarafından Yapılmaktadır?
 
 Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yapılmaktadır.
 
Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığınca,  
 
Güvenlik soruşturması;
1) 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3 sayılı Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usûllerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin ekli cetvellerinde belirtilen kadro, pozisyon ve görevlere atanacaklar için Cumhurbaşkanlığınca gönderilen taleplerde yer alanlar,
2) Kamu kurum ve kuruluşlarınca yurtdışı teşkilatında görevlendirilecek diğer personel için Cumhurbaşkanlığınca gönderilen taleplerde yer alanlar,
3) Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığında çalışan veya çalışacak olan personel,
hakkında yapılır.
 
 Arşiv araştırması;
1) 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin ekli cetvellerinde belirtilen kadro, pozisyon ve görevlere atanacaklar için Cumhurbaşkanlığınca gönderilen taleplerde yer alanlar,
2) Yurtdışı teşkilatlarında çalıştırılacak yabancı uyruklu şahıslar için Cumhurbaşkanlığınca gönderilen taleplerde yer alanlar, hakkında yapılır.
 
 Yukarıda sayılanların dışında kalanlar hakkındaki güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması ise Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirliklerince ilgili kurumun talebi doğrultusunda yapılır. 
 
Türk Silahlı Kuvvetleri personeli hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması hangi makam tarafından yapılmaktadır?
 
Türk Silahlı Kuvvetleri personeli hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına ilişkin talepler Milli Savunma Bakanlığı tarafından Cumhurbaşkanlığına iletilmekte olup bu talepler  Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı ve/veya Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından yerine getirilmektedir.
 
 Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasında  Hangi Hususlara Bakılmaktadır?
 
a) Kimlik kontrolü, kimlik kayıtlarının doğruluk derecesi, uyrukluğu, geçmişte yabancı bir devletin uyrukluğuna girip girmediği, 
b) Kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığı, kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat ünitelerinin arşivlerinde bilgiler bulunup bulunmadığı, adli sicil kaydının ve hakkında bir tahdidin olup olmadığı, 
c) Yıkıcı faaliyetlerde bulunup bulunmadığı ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna ve Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı davranıp davranmadığı. 
d) Şeref ve haysiyetini ihlal edecek ve görevine yansıyacak şekilde kumara, uyuşturucuya, içkiye, paraya ve aşırı bir şekilde menfaatine düşkün olup olmadığı, ahlak ve adaba aykırı davranıp davranmadığı, 
e) Yabancılarla, özellikle hasım ve hasım olması muhtemel Devlet mensupları ve temsilcileriyle ilgili derecesinin iç yüzü ve nedeni, 
f) Sır saklama yeteneğinin olup olmadığı araştırılır.
 
Araştırmada  kişinin içinde bulunduğu ortam da dikkate alınmalıdır.
 
Güvenlik Soruşturması ve Araştırması Sonucunda Elde Edilen Bilgiler Kim Tarafından Değerlendirilmektedir?
 
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda kişi hakkında elde edilen  ve hukuki değeri olmayan istihbari bilgiler bir değerlendirmeye tabi tutulmalıdır. Bir istihbari bilginin hukuki değerinin olup olmadığının tespiti ve değerlendirilmesi; istihbarat faaliyetini yürüten makama değil, Yönetmeliğin 15. maddesi uyarınca  oluşturulan değerlendirme komisyonuna aittir.
 
Değerlendirme komisyonu bakanlıklarda görevlendirilecek bakan yardımcısının, diğer kamu kurum ve kuruluşlarında en üst amirin, üniversitelerde rektörün, illerde valinin başkanlığında, personel birim amiri, hukuk müşaviri ve varsa güvenlik işlerinden sorumlu birim amirinden oluşur.
 
Cumhurbaşkanlığında kurulacak Değerlendirme Komisyonu İdari İşler Başkanının görevlendireceği bir üst kademe yöneticisinin başkanlığında belirlenecek genel müdürlerin katılımıyla oluşur. 
 
Türk Silahlı Kuvvetlerinde ise bu Komisyonun oluşumu kendi yönergesi ile belirlenmiştir.
 
Değerlendirme komisyonu Yönetmeliğin 11. maddesinde belirtilen hususlarla ilgili olarak elde edilen hukuki değer taşımayan istihbari bilgileri  incelemeli ve kişi hakkında bir değerlendirme yapmalıdır.
 
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasının Yenilenmesi Mümkün Müdür?
 
 Gerekli görülen hallerde ilgili bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşları güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yenilenmesini isteyebilme hakkına sahiptir.
 
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Ne Kadar Sürmektedir?
 
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması taleplerinin ilgili makama ulaşmasından itibaren arşiv araştırması sonuçları en geç 30 iş günü, güvenlik soruşturması sonuçları en geç 60 iş günü içinde cevaplandırılması gerekmektedir.Bu süreler yönetmelikte düzenlenmiş olsa da kurumlar iş yükü gereği bu süreyi geçirebilmektedir.Ayrıca gelen sonuçların değerlendirilmesi komisyonlar tarafından yapıldığı için yoğunluk vb. nedenlerle  bu süre uzayabilmektedir.  Güvenlik soruşturması  genellikle   3-6 ay arasında sonuçlanmaktadır. Güvenlik soruşturmasının uzun süre sonuçlanmaması iyiye işaret değildir. Olumsuz bir durumun tespit edilmiş olma ihtimalinin yüksek olduğunun göstergesidir.
 
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Sonuçları Nasıl Tebliğ Edilmektedir?
 
Araştırmaların ardından soruşturma olumsuz sonuçlanırsa, kişiye güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandığı tebliğ edilmektedir. Ancak kişiye güvenlik soruşturmasının neden olumsuz çıktığına dair bir bildirim yapılmamaktadır.
 

- Kurum tarafından yapılan bizzat kişinin kendisine yapılan yazılı tebligat,

- SMS ile igili bilgilendirmeler,

- CİMER üzerinden güvenlik soruşturması sonucu ile ilgili yapılan başvuru sonucunda verilen bilgiler,

- Jandarma Genel Komutanlığında ise  Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi sitesinden yapılan ilanlar tebliğ kabul edilir.

Dava açılması sürecinde tebliğ türüne göre  SMS görüntüsü, yazılı tebliğ veya internet sitesindeki sonuç ekranın fotoğrafının alınması gerekmektedir.
 
Bu durumlar resmi tebligat sayılmaktadır ve bu tebligattan sonra dava açma süresi işlemeye başlayacaktır. 
 
 Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasının  Olumsuz Sonuçlanmasının Sebebini Öğrenmek Mümkün müdür?
 
İlgili yönetmelik gereği güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının her evresinde kesinlikle gizliliğe uyulması gerekmektedir. Soruşturma ve araştırma sonucunu içeren bilgi ve belgeler ilgilinin işlemini yapan makamlardaki dosyasında asgari “gizli” gizlilik derecesinde aidiyet konusuna göre fiziki ve/veya elektronik ortamda muhafaza edilmektedir. Soruşturma ve araştırma evre ve sonucu bilmesi gerekenlerden başkasına açıklanmaz. Değerlendirme Komisyonunun çalışma tutanakları ve kararları da gizlidir.
 
Güvenlik soruşturması ile  bilgiler  istihbari bilgi niteliğinde olduğundan dolayı ilişiğiniz kesilme sebebi hakkında size bilgi verilmez. Sebebin ne olduğunun öğrenilmesi ancak dava açılması durumunda mümkündür. Dava açıldıktan sonra  güvenlik soruşturmasının hangi sebepten olumsuz olduğu tespiti yapılabilmektedir. Sebep gizli dereceli evrakla mahkemeye gönderilmekte ve avukatınız tarafından mahkeme kaleminde incelenebilmektedir.
 
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasının Olumsuz Sonuçlanmasına Sıklıkla Sebep Olan Durumlar Nelerdir?
 

 - Kişi hakkında devam eden soruşturmalar veya kovuşturmalar, 

- Kendisinin veya  aile yakınlarından birinin daha önce işlediği suç,

- Kişi hakkında verilen hükmün açıklanmasının geriye bırakılması veya mahkumiyet kararları,

- Terör örgütüyle iltisaklı okullarda veya dersanelerde eğitim görme, yurtlarında kalma,

- Bank Asya gibi terör örgütleri ile iltisaklı bankalarda aile bireyleri veya kendisinin hesabının bulunması,

- Terör örgütleri ile iltisaklı kurumlarda kendisinin veya aile yakınlarının SGK kaydı bulunması gibi birçok örnek verilebilir.

Ancak somut belgelere dayalı olarak yapılmayan, masumiyet karinesi ve  cezanın şahsiliği ilkesine uyulmayan güvenlik soruşturmaları idare mahkemeleri tarafından iptal edilmektedir. Bu konuda mağdur olan kişilerin özlük hakkı kaybına uğramaması için  hukuki yardım almasında yarar vardır.
 
Aile Üyelerinin Olumsuz Durumlarının  Güvenlik Soruşturmasının Olumsuz Sonuçlanmasına Etkisi var mıdır?
 
Annne, baba, kardeş, abi, abla, evlat, amca, dayı, enişte gibi gibi yakın  akrabaların işlemiş oldukları veya işlediği iddia olunan suçlar veya terör örgütlerine iltisaklı olabilecekleri gerekçesiyle  uzman erbaşların güvenlik soruşturmalarının olumsuz sonuçlandığı görülmektedir. Ancak bu durum “suç ve cezaların şahsiliği” ilkesine aykırı olacaktır. Bu hukuka aykırı durumun  sonlandırılması için dava açılması gerekmektedir.
 
 Bu konuyla ilgili kazanılan davalardaki emsal kararlara aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmanın Olumsuz Sonuçlanmasına İtiraz Mümkün Müdür?
 
Güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlanan kişiler kurumlarına  itiraz edebilirler ancak itiraz sonucunda olumlu sonuç alma ihtimali çok düşüktür. Bu nedenle zaman kaybetmemk açısından  dava açma süresi içinde dava açılması daha uygun hareket tarzı olacaktır.
 
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmanın Olumsuz Sonuçlanmasının iptal edilmesi için  ne yapılmalıdır?
 
İlişiğiniz kesildiği size tebliğ yapıldıktan sonra 60 gün içerisinde ilişik kesme işleminin iptali için idare mahkemesinde iptal davası açılması gerekmektedir. Bu süre hak düşürücü bir süredir, dava açmadığınız takdirde dava açma hakkınızı kaybedersiniz. ( Ancak bu durumun çok az olsa da istisnaları mevcuttur.  Örneğin yargılandığı ceza davası nedeniyle ilişiği kesilen kişi yargılama sonucunda beraat ederse 60 günlük dava açma süresi geçmesine rağmen dava açma imkanı olabilmektedir. İlk derece mahkemeleri tarafından dava süre aşımı nedeniyle dava dilekçesi reddedilse de bu konuyla ilgili verilmiş Anayasa Mahkemesi kararları bulunmaktadır.)
 
Davanın Kazanılması Halinde Ne Olur?
 
Somut belgelere dayalı olarak yapılmayan, masumiyet karinesi ve  cezanın şahsiliği ilkesine uyulmayan soruşturmalar mahkemeler tarafından iptal edilmektedir. Personel görevine yeniden başlar. Ayrıca bu konuda mağdur olan personelin  maddi ve özlük hakkı kayıpları telafi edilmesi gerekmektedir. Geriye dönük maaşları yasal faizleri birlikte geri alınır. Dava kazanıldıktan sonra mahkeme kararının yerine getirilmesi, göreve geri dönülmesi, maddi ve özlük hakların iadesi için idareye başvuru yapılması gerekmektedir.
 
  Anayasa Mahkemesinin Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Şartı İle İlgili İptal Kararının Etkisi Nedir?
 
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 48. maddenin 1. fıkrasının (A) bendinin 8. numaralı alt bendi ile, "güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak" devlet memurluğuna alınacaklarda aranacak genel şartlar arasında sayılmış iken  29.11.2019 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 24.07.2019 tarih ve  E:2018/73, K:2019/65 sayılı Anayasa Mahkemesi Kararı ile iptal edilmiştir.
 
Birçok Danıştay kararında da belirtildiği üzere Anayasa'ya aykırı bulunarak iptal edilmiş olduğu bilindiği halde görülmekte olan davaların Anayasa'ya aykırılığı saptanmış hükümler dikkate alınarak çözümlenmeleri Anayasa'nın üstünlüğü ve Hukuk Devleti ilkesine aykırı olacağının kabul edilmiştir. Bu karardan sonra devlet memurları hakkında yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması şartının  yasal dayanağı ortadan kalkmıştır.
 
Ancak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 48. maddesinde, devlet memurluğuna alınacaklarda aranacak genel ve özel şartlar belirlenmiş ve aynı maddenin (b) fıkrasında "kurumların özel kanun veya diğer mevzuatında aranan şartları taşımak gerektiği" koşuluna da yer verilmiştir. Bu nedenle Türk Silahlı Kuvvetleri, Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı gibi kurumların kendi özel mevzuatlarında güvenlik soruşturması şartı halen yer aldığı için bu kurumların personeli  hakkında yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması işlemleri devam etmektedir.
 
Ancak önceden bir defa güvenlik soruşturmasının olumsuz olduğu takdirde ileride başvurulucak tüm kurumlarda güvenlik soruşturması  olumsuz gelmekte ve memur olma hakkı engellenmekteydi. Anayasa Mahkemesinin söz konusu iptal kararından sonra bu durumun sona erdiğini değerlendirmekteyiz.
 
Konuyla ilgili ayrıntılı makaleye aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
 
 
Güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlananların hukuki yardım almasında fayda olduğunu düşünüyoruz. Konuyla ilgili daha ayrıntılı bilgi almak isteyenler iletişim bölümünde yer alan e-posta adresi ve telefon numaraları vasıtasıyla hukuk büromuzla irtibata geçebilirler.
 

Güvenlik Soruşturması  olumsuz çıkanlar hakkındaki Emsal Kararlara ve Makalelere aşağıdaki  linklerden ulaşabilirsiniz. 

 

Güvenlik Soruşturması  Olumsuz Çıkanlar Hakkında Emsal Kararlar

 

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması ile İlgili Makaleler

Avukata Sor!


Kategoriler

Diğer Başlıklar

Polis Meslek Yüksekokulu Eğitim Sonu Sınavında Başarısız Olması Gerekçesiyle Güvenlik Soruşturması Olumsuz Sonuçlanan Uzman Erbaş Hakkında Emsal Karar

Polis Meslek Yüksekokulu Eğitim Sonu Sınavında Başarısız Olması Gerekçesiyle Güvenlik Soruşturması

29-02-2020

UYUŞTURUCU MADDE KULLANDIĞI İDDİASIYLA GÜVENLİK SORUŞTURMASI OLUMSUZ SONUÇLANAN UZMAN ERBAŞ HAKKINDA EMSAL KARAR

UYUŞTURUCU MADDE KULLANDIĞI İDDİASIYLA GÜVENLİK SORUŞTURMASI OLUMSUZ SONUÇLANAN UZMAN ERBAŞ HAKKINDA

22-12-2020

18 Yaş Altı Suç Nedeniyle Güvenlik Soruşturması Olumsuz Sonuçlanan Astsubay Hakkında Emsal Karar

18 Yaş Altı Suç Nedeniyle Güvenlik Soruşturması Olumsuz Sonuçlanan Astsubay Hakkında

14-04-2020