Emsal Karar
ÖZETİ: 926 sayılı Kanunun 14 ncü maddesinde yer alan bir yıllık deneme süresi
staj eğitimini kapsamayıp atanılan ilk göreve başlamakla işleyeceğinden 14.07.2003 tarihinde ilk görevine başlayan davacı sözleşmeli subayın 08.07.2004 tarihinde verdiği ayrılma dilekçesinin kabulünde yasal zorunluluk bulunmaktadır.
Davacı vekili 15.09.2004 tarihinde Askeri Yüksek İdare Mahkemesi kayıtlarına giren dava dilekçesinde özetle; davacının subaylık sınavını kazanarak 25.03.2002 tarihinde Ord.Tğm. nasbedildiğini, Subay Temel Nosyonu Kazandırma Kursu ve Subay Temel Sınıf Okulu Eğitimi sonrası Erzurum IV ncü Kademe Komutanlığında fabrika stajına gönderildiğini, 27.06.2003 tarihinde fabrika stajını tamamladığını, 14.07.2003 tarihinde Kars 14 ncü Mknz. P.Tug. Ord.Bl.K.İşletme kısım Amirliği görevine başladığını, bu süre içinde babası vefat eden davacının Türk Silahlı Kuvetlerine uyum sağlayamaması nedeniyle 08.07.2004 tarihinde ayrılma dilekçesini verdiğini, ancak başvurusunun, davalı idare tarafından “bir yıllık deneme süresi geçirildikten sonra verildiği” gerekçesiyle kabul edilmediğini ve işlemin davacıya 24.07.2004 tarihinde tebliğ edildiğini, davacının hiçbir görev sorumluluğu verilmeden yaptığı fabrika stajının askeri eğitimin bir parçası olduğu halde kıt’a görevi olarak kabul edilmesinin hukuka aykırı olduğunu belirterek, Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununun 14 ncü maddesinde belirtilen deneme süresi içinde olan ayrılma talebinin kabul edilmemesi işleminin iptalini talep ve dava etmiştir.
Başlangıçta Gn.Sekreterlikçe AYİM 2nci Dairesine gönderilen dosya, 2nci Dairenin 03.03.2005 tarihli ve 2004/1369-309 E/K sayılı kararıyla işbölümü gereği Dairemize tevdi olunmuştur.
Dosyadaki bilgi ve belgelerden; davacının subaylık sınavını kazanarak 25.03.2002 tarihinde 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunun 14 ncü maddesi kapsamında Ord.Tğm. nasbedildiği, 08.04.2002 – 29.08.2002 tarihleri arasında Kara Harp Okulunda açılan Temel Askerlik ve Subaylık Anlayışı (Nosyonu) Kazandırma Eğitimini tamamlamasını müteakip 16.09.2002 tarihinde Ord. Okulu ve Eğt. Mrk. K.lığında açılan 52 nci dönem Subay Temel Kursuna alındığı, henüz kurs devam ederken Türk Silahlı Kuvvetlerilerine Mensup Sb. Ve Astsb.ların Atanma ve Yer Değiştirmeleri Hakkındaki Yönetmeliğin 10 ve 47 nci maddeleri uyarınca 21.02.2003 tarihinde yapılan kura çekimi sonucu görev yerinin ve bu göreve katılmadan önce ifa edeceği staj yerinin belirlendiği, 21.03.2003 tarihinde Subay Temel Kursunu başarı ile tamamlayan davacının bu bağlamda, 07.04.2003 tarihinde Erzurum 9 ncu Kor. Loj. Ds. K. Ord. 4 ncü Kad. K.lığına emrinde fabrika stajına başladığı, 27.06.2003 tarihinde fabrika stajını tamamlayıp, 14.07.2003 tarihinde, kadro görevi olan Kars 14 ncü Mknz.P. Tug.Ord.Bl.K.İşletme Kısım Amirliği görevine başladığı, 08.07.2004 tarihinde verdiği dilekçe ile de Silahlı Kuvvetlerinden ayrılmak istediğini beyan ettiği, başvurusunun, bir yıllık deneme süresini geçirdiğinden bahisle davalı idare tarafından reddedildiği, red cevabını 24.07.2004 tarihinde tebellüğ eden davacının vekili aracılığıyla yasal süresi içinde iş bu davayı tesis ettiği anlaşılmaktadır.
926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetler personel Kanununun “Fakülte veya yüksekokul mezunlarının muvazzaf subay nasbedilmesi“ başlıklı değişik 14 ncü maddesnin 3 ncü fıkrası ;
“Bu madde hükümlerine göre subay nasbedilenler, 15 inci maddede öngörülen askerî eğitimi müteakip atandıkları görevlerde bir yıllık deneme (adaylık) süresine tâbi tutulurlar. Bunlardan; askerî eğitimde başarı gösteremeyenler, eğitimi başarı ile bitirdikten sonra atandıkları görevde bir yıllık deneme süresi sonunda Türk Silâhlı Kuvvetlerine uyum sağlayamayan veya subaylığa engel hali görülenler ile deneme süresinin bitimine kadar kendi istekleri ile ayrılmak isteyenlerin Türk Silâhlı Kuvvetlerinden ilişikleri kesilir ve aldıkları aylıkları dışında Devletçe bunlara yapılan masraflar, kanunî faizleriyle birlikte kendilerinden tahsil olunur.” hükmüne yer vermektedir.
Aynı Kanunun “Askeri eğitim” başlıklı değişik 15 nci maddesi ise;
“Silahlı Kuvvetler veya kendi hesabına fakülte veya yüksekokulları bitirenler ile lisansüstü öğrenimi tamamlayanlar subay nasbedildikten sonra nakledildikleri sınıfları ile ilgili bir göreve atanırlar.
Bunlar, nasbedildikleri rütbede ilk açılacak sınıfları ile ilgili subay sınıf okulları temel eğitimine, sınıfları ile ilgili subay sınıf okulları olmayanlar ise özel askeri eğitime tabi tutulurlar. Başarı gösteremeyenler görevlerine dönerek sonraki dönem eğitimine katılırlar. Bunlardan, ikinci dönem eğitimde de başarı gösteremeyenler görevlerine iade edilirler ve yeniden eğitime tabi tutulmazlar. 14üncü maddenin bir ve ikinci fıkralarına göre subay nasbedilenler hariç bu gibilerin nasbedildikleri rütbeye ait bekleme süresi bir yıl uzatılır.” hükmünü içermektedir.
Mezkur hükümlerden anlaşıldığı üzere; 926 sayılı Kanunun 14 ncü maddesi kapsamında subay nasbedilenler, nasbedildikleri rütbede ilk açılacak sınıfları ile ilgili subay sınıf okulları temel eğitimine (sınıfları ile ilgili subay sınıf okulları olmayanlar ise özel askeri eğitime) tabi tutulmalarını müteakip atandıkları görevlerde tabi oldukları bir yıllık deneme (adaylık) süresi içerisinde istekleri ile Türk Silâhlı Kuvvetlerinden ayrılabileceklerdir.
Nevar ki, ordudonatım sınıfında teğmen olan davacı, sınıfı ile igili subay temel kursunu (15.09.2002–21.03.2003) bitirdikten sonra doğrudan atandığı görevine (Kars 14 ncü Mknz. P. Tug. Ord.Bl. K. İşletme Kısım Amirliği görevi) başlatılmamış, Ord. Tğm.ler ve Ord. Teknisyen Astsb.ların Fabrika Staj Eğitimi Yönergesi uyarınca 07.04.2003-27.06.2003 tarihleri arasında Erzurum 9 ncu Kor. Loj. Ds. K. Ord. 4 ncü Kad. K.lığı emrinde 12 haftalık fabrika stajına tabi tutulmuştur. Esasen taraflar arasındaki uyuşmazlık da buradan çıkmaktadır. Zira, davacı vekili fabrika stajının askeri eğitimin bir parçası olduğunu, buna bağlı olarak da bir yıllık deneme süresinin, davacının Kars 14 ncü Mknz. P. Tug. Ord.Bl. İşletme Kısım Amirliği görevine başladığı tarih olan 14.07.2003 günü başlayayacağını, davalı idare ise stajın, askeri temel eğitimin devamı niteliğinde olmadığını, bir yıllık deneme süresinin davacının staja başladığı tarihte başlayacağını öne sürmektedir.
“Askeri eğitim” kavramına yer veren ve davacının statüsü ile ilgili mevzuat hükümlerine bakıldığıda; Fakülte ve Yüksek Okullar Askeri Öğrenci Komutanlıkları ve
Öğrencileri ile Fakülte ve Yüksek Okullardan Yetişen Subaylara Ait Yönetmeliğin “Askeri Eğitim” başlığı altındaki 32 nci maddesinin (Değişik:8.9.2001-24517/1 md.);
“Kendi hesabına fakülte ve yüksekokulları bitirenler ile bu öğrenimlerini müteakip lisansüstü öğrenim yapmış olanlar, subay nasbedildikten sonra, nasbedildikleri sınıfı ile ilgili bir göreve atanırlar. Bu personelden;
a.Harp okulu kaynaklı sınıflara subay nasbedilen bütün personel, subaylığa nasbedilmelerini müteakip subay temel eğitimi öncesinde, en az üç ay süreli olmak kaydıyla … temel askerlik eğitimine ve subaylık nosyonu kazandırma eğitimine, ardından sınıf okullarında subay temel kurslarına tabi tutulurlar.
b.Harp okulu kaynaklı olmayan sınıflara subay nasbedilen personel;
(1)Tabip, eczacı, diş tabibi, veteriner, sağlık sınıflarına nasbedilen personel, subay nasbedilmeyi müteakip, önce en az üç ay süreli olmak kaydıyla Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığınca belirlenecek süre kadar temel askerlik eğitimine tabi tutulurlar. Bilahare veterinerler Askeri Veteriner Araştırma ve Eğitim Merkezi Komutanlığında, diğer personel Gülhane Askeri Tıp Akademisinde staja tabi tutulur.
(2) Diğer fakülte ve yüksekokullardan mezun olan personel, subay nasbedilmeyi müteakip en az üç ay süreli olmak kaydıyla Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığınca belirlenecek süre kadar temel askerlik eğitimine ve subaylık nosyonu kazandırma eğitimine, ardından da staja tabi tutulurlar.” hükmünü içerdiği, buna göre de stajın harp okulu kaynaklı sınıflara nasbedilmeyen subaylar için ve subay temel kursu yerine öngörüldüğü görülmektedir. Ancak daha önce de belirtildiği üzere davacı harb okulu kaynaklı sınıfa nasbedilmesine ve subay temel kursu görmesine rağmen staj eğitimine alınmıştır.
Keza, KKY 164-7 Sınıf Okulları Yönergesi, (İkinci Bölüm, Birinci Kısım), 2 nci maddesi (1)(a) alt bendi incelendiğinde de stajın sınıf okulu olmayan sınıflara mensup subaylar için subay temel eğitimi yerine öngörüldüğü anlaşılmaktadır. Aynı maddenin (e) bendinde ise;
“Diğer Eğitimler :Yukarıda belirtilen hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik programlar zorunlu olarak uygulanması gereken programlardır. Bunların dışında, gerek kadro görev yerleri açısından ortaya çıkan fonksiyonel, gerekse ortak eğitim ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla gerekli diğer eğitimlerin planlanması ve icra edilmesi sağlanmalıdır. “ hükmü yer almaktadır. Davacının subay temel kursunu bitirmesine rağmen staja alındığı nazara alındığında, davacının takip ettiği fabrika stajının subay temel kursu niteliğinde bir eğitim olmadığı ve fakat mezkur madde kapsamında değerlendirilebilecek bir eğitim olduğu kabul edilmek gerekir.
Öte yandan, davacının takip ettiği fabrika stajına dayanak teşkil eden “Staj Eğitimi Yönergesinin” içeriğinden de stajın bir eğitim faaliyeti olduğu açıkça anlaşılmaktadır. Örneğin; Yönergenin, Üçüncü Bölüm, “Hedefler” başlığı altındaki 1 nci maddesi:” … Ord. Teğmen(lerin) mezun oldukları andaki bilgi, görgü, ve tecrübeleri, kıtalarda karşılaşacakları problemleri halledekleri seviyede olmadığından bunları kıtalara
iltihaklarından itibaren maruz kalacakları branşları ile ilgili her türlü problemi halledecek duruma getirmek.” ifadesine yer vermektedir.
Bu bağlamda, davacının takip ettiği staj eğitiminin, her ne kadar 926 sayılı Kanunu 15 ci maddesinde açıkça belirtilmemiş ise de, kadro görevine başlamadan önce ordudonatım sınıfı teğmenler için alınması zorunlu olan bir eğitim olduğu, bu eğitimi mütakip atanılan görevle birlikte deneme süresinin başlayacağı açıktır.
Yukarıda yapılan tespitler doğrultusunda dava konusu işlem değerlendirildiğinde; Ord.Tğm. nasb edilen davacının, aldığı askeri eğitim ve staj eğitimi sonunda, sınıf ve rütbesine uygun olarak ifa edeceği ilk görev olan Kars 14 ncü Mknz.P.Tug.Ord.Bl.K.İşletme Kısım Amirliği görevine 14.07.2003 tarihinde başlamakla, 926 sayılı Personel Kanununun 14 üncü maddesinde belirtilen bir yıllık deneme süresinin işlemeye başladığı, 08.07.2004 tarihinde verdiği ayrılma dilekçesinin, 14.07.2004 tarihinde dolacak olan deneme süresi içinde verilmiş olması nedeniyle, idare tarafından kabulü gerekirken aksi yönde tesis edilen işlemin hukuka aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Yukarıda belirtilen nedenlerle;
1.Davacının 08.07.2004 tarihli ayrılma isteminin, deneme süresinin geçirildiğinden bahisle reddine ilişkin işlemin İPTALİNE,
KARŞI OY GEREKÇESİ
926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetler personel Kanununun “Fakülte veya yüksekokul mezunlarının muvazzaf subay nasbedilmesi“ başlıklı değişik 14 ncü maddesnin 3 ncü fıkrası ;
“Bu madde hükümlerine göre subay nasbedilenler, 15 inci maddede öngörülen askerî eğitimi müteakip atandıkları görevlerde bir yıllık deneme (adaylık) süresine tâbi tutulurlar. Bunlardan; askerî eğitimde başarı gösteremeyenler, eğitimi başarı ile bitirdikten sonra atandıkları görevde bir yıllık deneme süresi sonunda Türk Silâhlı Kuvvetlerine uyum sağlayamayan veya subaylığa engel hali görülenler ile deneme süresinin bitimine kadar kendi istekleri ile ayrılmak isteyenlerin Türk Silâhlı Kuvvetlerinden ilişikleri kesilir ve aldıkları aylıkları dışında Devletçe bunlara yapılan masraflar, kanunî faizleriyle birlikte kendilerinden tahsil olunur.” hükmüne yer vermektedir.
Aynı Kanunun “Askeri eğitim” başlıklı değişik 15 nci maddesi ise;
“Silahlı Kuvvetler veya kendi hesabına fakülte veya yüksekokulları bitirenler ile lisansüstü öğrenimi tamamlayanlar subay nasbedildikten sonra nakledildikleri sınıfları ile ilgili bir göreve atanırlar.
Bunlar, nasbedildikleri rütbede ilk açılacak sınıfları ile ilgili subay sınıf okulları temel eğitimine, sınıfları ile ilgili subay sınıf okulları olmayanlar ise özel askeri eğitime tabi tutulurlar. Başarı gösteremeyenler görevlerine dönerek sonraki dönem eğitimine katılırlar. Bunlardan, ikinci dönem eğitimde de başarı gösteremeyenler görevlerine iade edilirler ve yeniden eğitime tabi tutulmazlar. 14üncü maddenin bir ve ikinci fıkralarına göre subay nasbedilenler hariç bu gibilerin nasbedildikleri rütbeye ait bekleme süresi bir yıl uzatılır.” hükmünü içermektedir.
Mezkur hükümlerden anlaşıldığı üzere; 926 sayılı Kanunun 14 ncü maddesi kapsamında subay nasbedilenler, nasbedildikleri rütbede ilk açılacak sınıfları ile ilgili subay sınıf okulları temel eğitimine (sınıfları ile ilgili subay sınıf okulları olmayanlar ise özel askeri eğitime) tabi tutulmalarını müteakip atandıkları görevlerde tabi oldukları bir yıllık deneme (adaylık) süresi içerisinde istekleri ile Türk Silâhlı Kuvvetlerinden ayrılabileceklerdir.
Davacının 07 Nisan 2003 tarihinde fabrika stajına başladığı görülmektedir. Staj eğitiminin, Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunun 15 nci maddesinde belirtilen özel askeri eğitim kapsamında olmadığı görülmektedir.
7 Nisan 2003 tarihinde staj eğitimine başlayan davacının bir yıllık deneme süresi 08 Nisan 2004 tarihinde dolmaktadır. Bu süre geçtikten sonra 08 Temmuz 2004 tarihinde davalı idareye müracat ederek Silahlı Kuvvetlerden ilişiğinin kesilmesini isteyen davacının isteminin kabul edilmemesinde hukuka aykırı bir durum görülmediğinden çoğunluğun kararına katılamadım. 07.06.2005
(AYİM 1.D. 07.06.2005; E.2005/392, K.2005/667)
