ASKER KİŞİLER HAKKINDA SORUŞTURMA İZNİ VERİLMESİ VERİLMESİ VE SORUŞTURMA İZNİ KARARLARINA İTİRAZ İŞLEMLERİ

 

1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu  3. maddesinde askerî kişiler "Mareşalden asteğmene kadar subaylar, astsubaylar, Millî Savunma Bakanlığı ile Türk Silahlı Kuvvetleri kadro ve kuruluşunda çalışan sivil personel, uzman jandarma, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve er, erbaş ve erler ile askerî öğrencilerdir." şeklinde belirtilmiştir.

7269 sayılı Kanun ile değişen 1632 sayılı Askeri Ceza Kanununa eklenen Ek-15'inci madde kapsamında asker kişiler hakkında soruşturma izni vermeye yetkili merciler ile, ön inceleme ve soruşturma iznine tabi suçlarda icra edilecek diğer hususlar belirtilmiştir.

 

1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu Ek Madde 15; "İzin vermeye yetkili merci, ihbar veya şikâyetin işleme konulması hâlinde bir ön inceleme başlatır, ön incelemeyi bizzat yapabileceği gibi, izin vermeye asıl yetkili merciin emrinde olan ve hakkında inceleme yapılanın üstü konumundaki asker kişilerden birine de yaptırabilir."  hükmünü içermektedir.

 

Anılan Kanun'da, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanununda hüküm bulunmayan hallerde 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümlerinin uygulanacağı da belirtilmiştir. 4483 sayılı Memurlar Ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun’da ön incelemeyle ilgili hüküm bulunmayan hususlarda 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre usul işlemleri yapılması gerekmektedir. 

 

Anayasa Mahkemesi'nin 24.02.2021 tarihli ve 2018/4823 sayılı başvuru kararında “Memurların görevlerinden doğan ya da görevleri sırasında işledikleri ileri sürülen suçlarda, özel soruşturma yöntemine tabi tutulmalarının, görevlerinin yerine getirilmesinde her türlü korku ve endişeden uzak tutulmaları yoluyla kamu hizmetlerinin düzenli ve gerektiği biçimde yürütülmesini sağladığı, bu sonucun sağlanmasının memurun şahsı için değil memuriyet görevinin teminatı için olduğu, bu tür bir güvence ihtiyacının, kamu hizmetlerinin birtakım özel ilkelere ve yöntemlere bağlanmış olmasından kaynaklandığı..." belirtilmiştir.

 

 

Buna göre memuriyet görevinin teminatı için memurların ceza soruşturmalarının özel yöntemlere bağlanmıştır.

 

Danıştay İkinci Dairesinin 12/3/2004 tarihli ve E.2004/137, K.2004/240 sayılı kararının ilgili kısmı: "...ön soruşturma makamlarının yerine getirdiği işlevin bir hazırlık soruşturması olmadığı fakat hazırlık soruşturmasına esas bilgi ve belgelerin toplandığı aşama olduğu belirtilmiştir. Bu durumda ön soruşturma aşamasında yapılan değerlendirmelerin esas itibarıyla soruşturulanın suçluluğuyla ilgili olmasından dolayı bu yönüyle ön soruşturmacının soruşturma makamlarınınkine benzer bir faaliyet yürüttüğü görülmektedir." şeklindedir. 

 

Soruşturma izni verilmesine ilişkin özel ilke ve yöntemler mevzuatta düzenlenmesine rağmen soruşturma izinleri idare tarafından basit ve hızlıca yapılmakta,  gerekçesiz bir inceleme ile soruşturma izni  verilmekte veya verilmemektedir. Soruşturma izninden önce maddi olayı aydınlatıcı, delil, bilgi ve belgelerin toplanması sağlanacak şekilde ön inceleme yapılmalıdır.

 

 Yapılan ön inceleme ve soruşturma izni faaliyetlerinde adil yargılanma hakkının ihlal edildiği birçok hususa rastlanmaktadır. Neticesinde soruşturma izni verilmemesi gereken olaylarda dahi hukuka aykırı şekilde soruşturma izinleri verilmektedir. 

 

1632 sayılı Askeri Ceza Kanununun ek 15. maddesinin 9. fıkrasında yetkili merciin soruşturma izni verilmesi veya verilmemesi konusunda karar vereceği ve kararını Cumhuriyet başsavcılığına, hakkında inceleme yapılana ve varsa şikayetçiye bildireceği, bu kararlara karşı on gün içinde itiraz edilebileceği, itirazın,  general ve amiraller için Danıştay Birinci Dairesine, diğer asker kişiler için ise yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu bölge idare mahkemesine yapılacağı, itirazlar hakkında verilen kararların kesin olduğu hususları kurala bağlanmıştır. 

 

Mezkur hüküm gereği soruşturma izni kararının personele tebliğinden itibaren 10 gün içinde  SORUŞTURMA İZNİ VERİLMESİNE İLİŞKİN KARARIN İTİRAZ NETİCESİNDE KALDIRILMASI ve SORUŞTURMA  İZNİN İPTALİNE KARAR VERİLMESİ talebiyle yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu bölge idare mahkemesine itiraz edilmesi gerekmektedir.